Πρέπει να Δίνουν οι Γιατροί Δίαιτες; Γιατί είναι Πρόβλημα.

Είναι αρκετοί οι γιατροί που δίνουν δίαιτες και διατροφικές οδηγίες ενώ γνωρίζουν λίγα για την επιστήμη της διατροφής. Ναι, η διατροφή θεωρείται ιατρική πράξη, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι υπάρχουν μεγάλα κενά σε ότι έχει να κάνει με την γνώση διατροφής και δίαιτας στον χώρο της ιατρικής. Αυτό το πρόβλημα έχει αναγνωριστεί από την ιατρική κοινότητα στο εξωτερικό και υπάρχουν αρκετά επιστημονικά άρθρα. Έρευνες δείχνουν ότι όχι μόνο δεν υπάρχει διατροφική εκπαίδευση για τους γιατρούς, αλλά και ότι ίδιοι οι γιατροί δεν θεωρούν ότι γνωρίζουν αρκετά ώστε να συμβουλεύσουν τους ασθενείς τους. Οι περισσότερο ιατροί έχουν παρακολουθήσει ελάχιστα μαθήματα διατροφής, η μάλλον είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που έχουν παρακολουθήσει έστω και ένα μάθημα. Στη χώρα μας υπάρχουν κάποια μαθήματα κατ’ επιλογήν (δηλαδή δεν είναι υποχρεωτικά) και έχουν μικρή συμμετοχή.

Πρόβλημα για την Δημόσια Υγεία

Αυτό αποτελεί πρόβλημα για την δημόσια υγεία. Ο γιατρός αποτελεί ένα πρόσωπο εμπιστοσύνης αλλά και αξιόπιστη πηγή γνώσης, ωστόσο μπορεί να είναι άριστος στον τομέα του αλλά να έχει ελάχιστες γνώσεις για τη διατροφή με αρνητικές συνέπειες. Αυτό δυστυχώς το έχω βιώσει πολλές φορές και από τη δίκη μου επαγγελματική εμπειρία των 20+ χρόνια, αλλά και από την εμπειρία της πλειοψηφίας των διαιτολόγων που δέχονται ασθενείς οι οποίοι έχουν λάβει ανυπόστατες διατροφικές συστάσεις από τον γιατρό τους.

Φαρμακευτική Αγωγή Αντί για Διατροφική Αγωγή

Από την άλλη πολλοί γιατροί απλά κάνουν μια γενική σύσταση του τύπου όχι πολλά λίπη, κόψε το κρέας κτλ. και μετά αρχίζουν φαρμακευτική αγωγή. Δεν παραπέμπουν τον ασθενή σε έναν διατροφολόγο – διαιτολόγο, μερικές φορές αμφιβάλω αν γνωρίζουν καν την ύπαρξη μας γιατί πολλοί θεωρούν τον διαιτολόγο- διατροφολόγο ένα επάγγελμα αισθητικής που δεν έχει σχέση με κλινικές καταστάσεις. Πρέπει να σημειώσουμε ότι για πολλές από τις χρόνιες παθήσεις, η πρώτη γραμμή αντιμετώπισης πρέπει να είναι διατροφική και όχι φαρμακευτική. Σε πολλές περιπτώσεις λοιπόν ο γιατρός δίνει μια έτοιμη δίαιτα, μερικές συμβουλές και αφήνει τον ασθενή στη μοίρα του- δηλαδή απλά να ακολουθήσει τη δίαιτα χωρίς υποστήριξη και χωρίς να είναι εξατομικευμένη. Το αποτέλεσμα είναι αναμενόμενο: η αποτυχία. Επόμενο βήμα; Τα φάρμακα. Έτσι λοιπόν κάποιοι γιατροί η δίνουν λανθασμένες η απαρχαιωμένες διατροφικές πληροφορίες η λένε ελάχιστα και μετά αρχίζουν τα φάρμακα. Αυτό βέβαια βολεύει τον ασθενή, γιατί του είναι πιο εύκολο να παίρνει ένα χαπάκι παρά να αλλάζει τη διατροφή του/της. Η πραγματικότητα είναι ότι σαν χώρα έχουμε έχουμε υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας και συνεχώς αυξανόμενα επίπεδα χρόνιων ασθενειών όπου πολλές από αυτές επηρεάζονται άμεσα από τη διατροφή. Άρα η διατροφική αγωγή είναι απαραίτητη.

Είχα την τύχη να συνεργαστώ με γιατρούς στο εξωτερικό οι οποίοι σύστηναν στον ασθενή τους να επισκεφτούν εμένα και άλλους συνάδελφους, και αυτό γιατί γνωρίζουν αυτό που δεν γνωρίζουν (δηλαδή τη διατροφή) και καταλαβαίνουν ότι είναι προς όφελος του ασθενή να έχει μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση. Θεωρώ ότι πρέπει να σταματήσουν και οι ασθενείς να περιμένουν ο γιατρός τους να είναι και διαιτολόγος, ψυχολόγος κτλ., αλλά και οι ίδιοι οι γιατροί να αναγνωρίζουν την ανάγκη και σημασία να παραπέμπουν τον ασθενή στον ειδικό.

Χρειάζεται Χρόνο και Τρόπο

Η αλλαγή διατροφικής συμπεριφοράς δεν γίνεται με μια δίαιτα η με 2-3 συμβουλές. Οι συστάσεις για τη διατροφή πρέπει να εφαρμόζονται σε ατομικό επίπεδο, επιπλέον κοινωνικοί, περιβαλλοντικοί και προσωπικοί παράγοντες μπορούν να δυσκολέψουν το άτομο να κάνει τις αλλαγές που απαιτούνται και εκεί χρειάζεται ιδιαίτερη αντιμετώπιση. Η βελτίωση της διατροφής ενός ατόμου απαιτεί κάτι περισσότερο από μία απλή δίαιτα, αλλά μια σειρά από στρατηγικές, όπως κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη, καθορισμός στόχων, τακτική παρακολούθηση και προσαρμογή σε νέες συνθήκες.

Οι γιατροί δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν σε αυτές τις ανάγκες, πρώτον γιατί απλά δεν έχουν τη γνώση. Η επιστήμη της διατροφής και η εφαρμογή της είναι περίπλοκη. Απαιτεί εξατομικευμένη επικοινωνία και πρακτική καθοδήγηση, λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές ιατρικές, κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες. Να επισημάνω ότι προγράμματα διατροφικών σπουδών περιλαμβάνουν τουλάχιστον 4 χρόνια σπουδών, μαζί με πρακτική εξάσκηση και εξετάσεις για την απόκτηση άδειας. Είναι λοιπόν κατανοητό ότι πολλοί γιατροί στο εξωτερικό αναφέρουν ότι έχουν έλλειψη γνώσης αλλά και τις δεξιότητες που απαιτούνται για την αποτελεσματική διατροφική παρέμβαση εφόσον δεν έχουν παρακολουθήσει ούτε ένα μάθημα.

Ο δεύτερος λόγος που οι γιατροί δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν έχει να κάνει με το χρόνο. Η αλλαγή της συμπεριφοράς για χρόνιες ασθένειες απαιτεί τη δημιουργία σχέσης με τους ασθενείς και κατανόηση των ψυχοκοινωνικών αναγκών του ατόμου αλλά και τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να παρακινήσουν τον ασθενή να αλλάξει συμπεριφορά. Αυτό δεν γίνεται με ένα ραντεβού των 10-15 λεπτών κάθε τρίμηνο.

Τέλος, μην ξεχνάμε ότι υπάρχει μια μεγάλη αύξηση ενδιαφέροντος για τη διατροφή από τα ΜΜΕ και οι πηγές πληροφόρησης αποτελεί η τηλεόραση, το διαδίκτυο, οι εναλλακτικοί σύμβουλοι, και φυσικά οι εταιρίες τροφίμων που επηρεάζουν τις επιλογές των καταναλωτών. Το να εξηγεί κανείς τον περίπλοκο τομέα της διατροφής ειδικά στις εποχές μας που ο καταναλωτής δέχεται διατροφικές πληροφορίες από παντού, μπορεί να είναι δύσκολο για κάποιον που δεν έχει σπουδάσει την επιστήμη διατροφής και ούτε ενημερώνεται συχνά και τακτικά για τις τελευταίες εξελίξεις, μόδες κτλ. με αποτέλεσμα να υπάρχει σύγχυση του ασθενή.

Στη Πράξη

Προτείνω λοιπόν οι γιατροί να λάβουν διατροφική εκπαίδευση ώστε να μπορούν να προσφέρουν αξιόπιστες πληροφορίες αλλά και να αναγνωρίσουν την ανάγκη να παραπέμπουν τον ασθενή τους σε διαιτολόγους και άλλους επαγγελματίες υγείας για μια ολοκληρωμένη και αποτελεσματική προσέγγιση. Κάντε την έρευνα σας και βρείτε διαιτολόγους με αναγνωρισμένες σπουδές και εμπειρία και εντάξτε τους στην ομάδα σας.

Αν είστε ασθενής, ζητήστε από τον γιατρό σας να σας συστήσει έναν διαιτολόγο η αν αυτό δεν είναι εφικτό να αναζητήσετε έναν διαιτολόγο (με αναγνωρισμένες σπουδές). Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό ώστε να έχετε καλύτερο έλεγχο της πάθησης σας ειδικά αν σχετίζεται άμεσα με τη διατροφή όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτης, υπέρταση, μεταβολικό σύνδρομο, παθήσεις του θυρεοειδούς και άλλες.

Έλενα Παραβάντη – Χάργκιτ RDN
Η Έλενα Παραβάντη είναι διαιτολόγος, διατροφολόγος, culinary nutritionist, ψυχολόγος και συγγραφέας. Δραστηριοποιείται στον χώρο της τροφής και διατροφής εδώ και 20 χρόνια ως κλινικός διαιτολόγος, σύμβουλος τροφίμων και διατροφής, συγγραφέας, δημοσιογράφος, recipe developer και καθηγήτρια, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ελλάδα.